Sindirim Nedir?
Tüm canlılar yaşamsal faaliyetleri yerine getirmek için gerekli olan enerjiyi sindirim yoluyla üretir. Sindirim, hücre içi ve hücre dışı gerçekleşebilir. Peki hücre içi sindirim nedir? Hücre içi sindirim, hücrelerin besinleri içlerine alarak parçalanmasıdır (1). Hücre dışı sindirim ise insanlarda gerçekleşen sindirimin tam olarak ifadesidir. İnsan vücudu enerji eldesi için besinlerden elde edilen besin öğelerine ihtiyaç duyar. Karbonhidrat, yağ ve protein gibi besin maddeleri, sindirim işleminden geçer (2). Sindirim, sindirim sistemini oluşturan organlar yolu ile enzimler, su ve kas hareketleri ile gerçekleşir. Sindirim sistemi besin öğelerini sindirir ve sindirilemeyen atıkların vücuttan atılmasını sağlar. Bu işlemler sırasında vücut için ihtiyaç duyulan besin öğeleri emilerek kullanılmak üzere kana karışır. Vücut için büyük öneme sahip olan sindirim kısaca tüm yiyeceklerin vücudun kullanabileceği kadar küçük boyutlara ayrılması olarak açıklanabilir.
Sindirim Çeşitleri Nelerdir?
İnsan vücudu tarafından tüketilen besinler, kullanıma uygun olmayan derecede büyüktür. Damarların içerisinde hareket edebilmek ve hücreler tarafından kullanılabilmek için çeşitli yollarla küçük parçalara ayrılmaları gerekir. Besinlerin yapı taşlarına ayrılması işlemi olan sindirim, insan vücudunda üç farklı şekilde gerçekleşir. “Sindirim nedir?” sorusunu yanıtlamak için sindirimin çeşitleri hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. Bunlar, fiziksel, mekanik ve kimyasal sindirim olarak türlere ayrılabilir:
Fiziksel Sindirim
Enzim ve su kullanılmadan, tamamen organların kas gücü, dişler ve dil yardımıyla besinlerin öğütülmesi, fiziksel sindirim olarak adlandırılır. Fiziksel sindirim ağızda dişler ve dil, midede kaslar yoluyla gerçekleşir. Kimyasal sindirim için kolaylaştırıcı rol oynayan fiziksel sindirim enzimlerin daha kısa sürede etki etmesine yardımcı olur. Fiziksel sindirim nedir sorusu da bu şekilde yanıtlanabilir.
Mekanik Sindirim
Vücut kimyasalları kullanılmadan gerçekleşen sindirim türü yani mekanik sindirim nedir sorusu şu şekilde yanıtlanabilir: Mide ve bağırsaklardaki kaslar kasılıp gevşeyerek bu sindirim türünü gerçekleştirir. Aynı zamanda ağız içerisinde de çiğneme işlemi mekanik sindirimdir.
Kimyasal Sindirim
Vücut fiziksel sindirim ile kimyasal sindirime hazırlanır. Peki, kimyasal sindirim nedir? Sindirim sistemi tarafından salgılanan enzimler ve vücuda alınan su yardımıyla besinlerin sindirilmesi işlemine kimyasal sindirim adı verilir. Peki kimyasal sindirim amacı nedir? Kimyasal sindirim ile besinler, hücre içine geçebilecek kadar küçük boyutlara parçalanır. İnsan vücudunda kimyasal sindirim, ağız, mide ve bağırsakta gerçekleşir. Mide, kimyasal sindirimi gerçekleştirmek için asidik bir ortama sahiptir. Asidik ortamı enzimler ve mide suları ile elde eder.
Sindirimin Amacı Nedir?
Vücudun çalışması için besinlere ihtiyacı vardır çünkü besinlerden elde edilen besin öğeleri
vücut tarafından büyüme, enerji ve hücre onarımı için kullanılabilir (3). Sindirilen besinler ince bağırsaktan emilir ve depolanmak ya da kullanılmak üzere diğer vücut bölgelerine iletilirler. Fakat besinlerin emilebilmesi için besin öğelerine parçalanmalarına ihtiyaç vardır. “Sindirim nedir?” Karbonhidratlar basit şekerlere, proteinler amino asitlere, yağlar ise yağ asitleri ve gliserollere ayrışarak emilebilir, bu olay sindirim olarak adlandırılır. Kullanılmayan besin öğeleri karaciğere taşınarak ihtiyaç anında kullanılmak üzere depolanırlar. Vücut tarafından kullanılmayan öğeler ise kalın bağırsakta dışarı atılmak için depolanır ve vücuttan uzaklaştırılır.
Sindirim Nasıl Gerçekleşir?
Sindirimin gerçekleşmesi için vücutta pek çok organ birlikte çalışır. Organlar dışında sinirler ve hormonlar da sindirimi yönetmeye yardımcı olur.
- İlk olarak mide ve bağırsaklardan salgılanan hormonlar ile sindirim sisteminin çalışması yönetilir (4). Bu hormonlar ne zaman sindirim enzimlerinin salgılanacağı, vücudun aç ya da tok olduğu bilgisini beyne gönderir ve sindirim sistemini kontrol eder.
- Gönderilen sinyaller sayesinde sinirler gerekli organlara yapması gereken işlemi ileterek sindirimin gerçekleşmesini sağlar. Bu sinyaller arasında mekanik sindirimi gerçekleştiren kas kasılmaları işlemleri de bulunur. Sinirlerden gerekli sinyalleri alan organlar, görevlerini yerine getirmeye başlar.
- Sindirimin ilk işlemi ağızda gerçekleşir. Dişler ve dil yoluyla mekanik sindirim gerçekleşirken tükürük ile kimyasal sindirim başlar.
- Ağızdan mideye geçen besinler, mide kaslarının peristaltik hareketi ile kimyasal olarak sindirim gerçekleştiren enzimler ve mide sularıyla karışır.
- Mideden sonra ince bağırsağa geçen besinler, salınan enzimler ile kimyasal sindirimlerini gerçekleştirir ve sindirilemeyen maddeler dışarı atılmak üzere kalın bağırsağa aktarılır. Vücutta sindirim enzimlerinde eksiklikler görülürse parçalanamayan besinler laktoz intoleransı gibi rahatsızlıklara sebebiyet verebilir.
Eğer bu aşamalarla ilgili sorun yaşıyor, kendinizde hazımsızlık belirtileri gözlemliyorsanız bir doktora danışabilirsiniz.
Sindirim Kaç Saat Sürer?
Sindirim, besinlerin ağza alınması ile başlar. Tüketilen besinin çeşidinden, kişinin metabolizmasına kadar pek çok faktör sindirim süresini etkileyebilir. Bu faktörler vücut şekli, kullanılan ilaçlar, tüketilen besin türü, metabolizma, fiziksel aktivite düzeyi, stres seviyesi, mide ve bağırsak rahatsızlıkları olarak sıralanabilir. Birkaç saniye içerisinde ağızda çiğnenen besinler mideye ulaştıklarında 40 ile 120 dakika arasında midede kalır (5). Bu süreçte enzimler yoluyla sindirimleri gerçekleşir. Fakat tüketilen besin karbonhidrat ağırlıklı ise sindirimlerinin bir kısmı ağızda gerçekleştiği için midede bulunma süreleri 30-60 dakika arasına kadar düşebilir. Buradan ince bağırsağa geçen besinler toplamda ortalama 2 ile 5 saat arasında yapı taşlarına ayrılır (6). Sindirim bu sürede gerçekleşse de kalın bağırsakta tutulma süreleri değişebilir ve hemen vücuttan uzaklaştırılmazlar. Bağırsak florası (yararlı ve zararlı bakteriler topluluğu) çeşitli ise besin emilimi sorunları ve sindirim süresinin uzaması ya da kısalması gibi sorunlar ortadan kaldırılabilir. Sıklıkla merak edilen bir diğer soru olan sindirim ne kadar sürer sorusu da bu şekilde cevaplanabilir.
Yiyecek tüketimi ile başlayan ve kullanılmayan maddelerin vücuttan atılmasıyla son bulan sindirim, insan sağlığı açısından büyük öneme sahiptir. Sindirim sağlığını korumak, sindirim sistemi ve tüm vücut için olumlu etkiler sağlayabilir.
Tüm bunların yanı sıra bebeklerde kabızlık ya da kolik bebek gibi farklı konularda da bilgi almak için içeriklerimizi okuyabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
