İştah Artışı Neden Olur?
Normalden farklı olarak sürekli açlık hissi yaşıyor ve aşırı yeme isteği duyuyorsanız kendinizi tedirgin hissedebilirsiniz. Ancak iştah artışı, günlük yeme düzeniniz değişmemiş bile olsa zaman zaman yaşayabileceğiniz bir durumdur. İştah artışının nedenleri ise fizyolojik ve psikolojik pek çok değişkenden kaynaklı olabilir. Yaşadığınız iştah artışı sebepleri nelerdir anlayabilmek için son dönemlerde hayatınızdaki farklılıkları gözden geçirmeniz yararlı olacaktır. Hava değişimi, ortam değişimi ve beslenme tarzı değişimi gibi çevresel sebeplerden birine maruz kalmanız, ani iştah artışı yaşamanıza neden olmuş olabilir. Ancak hayatınız stabil şekilde ilerliyorsa fizyolojik ve psikolojik nedenlere bakılması gerekebilir.6
İştah Artışının Fizyolojik Nedenleri Nelerdir?
“Sürekli acıkmak neyin belirtisi olabilir?” diye merak edip iştah artışının fizyolojik nedenlerini araştırmaya başladığınızda karşınıza çıkacak ilk nedenlerden biri yetersiz sıvı alımı olabilir. Çoğu zaman susuzluğu açlık olarak algılayan vücut, su ihtiyacı karşılanmadığı sürece beyne, sanki açmış gibi karmaşık sinyaller göndermeye devam eder. Bu nedenle yeterince su içtiğinizden emin olup bir süre sonra açlığınızı yeniden kontrol etmeniz, iştahınızla ilgili daha net bir fikir sahibi olmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca su içmenin faydaları, iştah dengesinin yanı sıra hayatınızın pek çok alanda da karşınıza çıkacağı için yeterli su içmeyi ihmal etmemelisiniz.3
Eğer ihtiyacınız olan şey su içmek değilse hormonlar ve iştah arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu bilmek bazı sorularınızın cevabı olabilir. Normal şartlar altında beyne tokluk sinyalini gönderen leptin hormonu ve açlık sinyalini gönderen ghrelin hormonu sayesinde iştah düzenlenir. Ancak bu iki hormon arasındaki sağlıklı denge bozulursa sürekli yeme isteği duymak gibi iştah artışı belirtileri görülebilir.2,7
Bazen, özellikle bazı yiyecekleri canınızın çektiğini sanabilirsiniz ancak aslında vücudunuz, çeşitli ihtiyaçlarının giderilmediğini anlamanız için birtakım sinyaller verir. Örneğin çeşitli gıdalar vücudunuzun magnezyuma, klorüre ya da silisyuma ihtiyacı olduğunu gösterebilir. Bunun yanı sıra farklı vitamin ve mineral eksiklikleri bambaşka yiyecekleri yeme isteği duymanıza sebep olarak kendini gösterebilir.1
Bedeninizi iyi dinlemek ve ona ihtiyaçlarını zamanında vermek konusunda da oldukça net olmalısınız. Yetersiz uyku ve uzun süreli yorgunluk halinin de iştah artışı sebepleri arasında görülebileceğini unutmayın.1,2,3
İştah Artışının Psikolojik Nedenleri Nelerdir?
Yaşadığınız iştah artışının nedenleri arasında fizyolojik herhangi bir neden bulamadıysanız psikolojik nedenleri de mutlaka düşünmelisiniz. Özellikle stres ve yeme sıklığı arasında birbirini tetikleyici bir bağ olması, iştahın çoğu zaman psikolojik gerekçelerle de değişkenlik göstermesine sebep olabilir.6
Yoğun stres altında olduğunuz dönemlerde yükselen kortizol seviyeniz sizi doğrudan kolay erişilebilir ve tüketilebilir gıdalara yönlendirebilir. Bu gıdalar ise genellikle paketli, dondurulmuş veya hazır oldukları için besin değerleri düşük, yani vücudunuzu gerçekten doyurmayan gıdalar olur. Bu tip gıdaları tüketmek kan şekerinizin hızlıca yükselmesine ardından aynı hızla düşmesine ve yeniden acıkmanıza yol açabilir. Özetle, çoğu zaman aç olmadığınız halde çok fazla yiyeceği hızlıca yiyebilecekmiş gibi hissedebilirsiniz. Ancak temelde yalnızca, zihninizi stresten uzaklaştırmaya çalışıyor oluyorsunuz. Bu yöntemle kısa süreliğine de olsa stresten uzaklaşsanız dahi bir süre sonra yeniden stres yaşayacağınızı bilmeniz gerekir.3
Günlük hayatınızda meydana gelen beklenmedik değişiklikler, çoğu zaman duygu durumunuzda da bazı çalkantıları tetikler. Bu da duygusal açlık çekmenize yol açabilir. Beyniniz, duygusal iştahı fiziksel bir iştah olarak algılayıp yemek yeme isteği duymanıza sebebiyet verebilir. Duygularınızı ayırt edememek, aslında aç olmadığınız halde yemek yemek istemenize veya henüz yemek yemiş ve aşırı tokken yemek yiyebilecek kadar iştahlı olmanıza yol açabilir.3,6
İştah Nasıl Kontrol Edilir?
İştahınızı kontrol altına alabilmeniz için öncelikle yaşadığınız iştah artışının nedenleri net şekilde belirlenmiş olmalıdır. Fizyolojik nedenlerden kaynaklanan iştah artışı kontrolü, öncelikle sağlıklı ve dengeli şekilde beslenerek, yeterli su içerek ve uyuyarak gerçekleştirilebilir.4
Görünürde her şey yolunda ancak iştahınızın hala kabarık ise de mutlaka doktorunuza danışıp gerekli tetkikleri yaptırmayı ihmal etmemelisiniz. Böylece eksik vitamin ve minarellerinizi tamamlayabilir, vücudunuzun hormonal dengesine yeniden kavuşmasına destek olabilirsiniz.6
Stresi Azaltın
Psikolojik nedenlerden kaynaklanan iştah artışı sebepleri sizin için ayırt edilebilir durumdaysa hayatınızda orantısız stres yaşamanıza neden olan ortamlardan uzaklaşmayı deneyebilirsiniz. Bu, iştahınızın sağlıklı dengesinin korunmasına yardımcı olacaktır. Özellikle stres gibi kontrol edemediğiniz ve yoğun iştah gibi maskeleyici farklı tepkilerle baskılama istediği hissettiğiniz duygularla baş etmeye çalışırken zorlanabilirsiniz. Böyle zamanlarda sevdiklerinizle vakit geçirmek, onlara sıkıca sarılmak, kısa yürüyüşler yapmak, pratik egzersizlerle bedeninizi rahatlatmak veya mekan değişikliği yapmak karmaşık duygularınızdan uzaklaşmanızı sağlar. Böylece duygularınıza daha sağlıklı bir mesafeden bakıp kendinize, onları bastırmadan anlamlandırabilmek için alan tanıyabilirsiniz.2
Bir Beslenme Uzmanıyla Görüşün
Sağlıklı ve dengeli bir beslenme düzeni ve beraberinde egzersiz yapmak, iştah dengesinin korunmasına yardımcı olabilir. Bu düzeni en doğru şekilde kurabilmek için bir beslenme uzmanı ile görüşebilirsiniz. Uzman desteği sayesinde vücudunuza kulak vermeyi ve sezgilerinize güvenmeyi öğrenebilir, böylece yediğiniz her bir lokmanın bedeninizin sağlığı ve iyiliği için olduğunu unutmadan onu beslemeye özen gösterebilirsiniz. Bedeninizle kuracağınız sağlıklı iletişim, iştahınızın da normal seyrinde kalabilmesine yardımcı olabilir.1,2,3,4
Lifli Gıdalar Tüketin
Diyetinize daha çok lifli gıda, protein, sağlıklı yağ ve karbonhidratlar ekleyip rafine ve paketli gıdaları çıkarmalısınız. Tüm bu besinleri yeme düzeninize entegre ettiğinizde kan şekerinizin dengede kaldığını ve bu sayede çok hızlı iştah artışıyla karşılaşmadığınızı fark edebilirsiniz. Özellikle lifli gıdaların faydaları arasında bulunan uzun süreli tokluk hissi, iştah kontrolü sağlayabilmeniz için en büyük destekçiniz olabilir.1,2,3,4
Yemek yerken farklı işlerle ilgilenmemeyi ve yediğinizin yemeğin hem farkına hem de tadına varmayı da önemsemelisiniz. Zira hızlıca, çiğnemeden ve hiç görmeden yediğiniz yemekler, zihninize tokluk sinyalinin gitmesine engel olabilir.4
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
