Maltodekstrin Nedir?
Maltodekstrin, birçok gıda maddesine eklenen, besinlerin lezzetini iyileştirmek ve raf ömrünü artırmak için kullanılan bir katkı maddesidir. Beyaz renkli toz halinde bulunur. Hamur işi, şekerli gıdalar, meyve suları gibi çeşitli paketli gıdalarda bulunabilir (1). Nişasta içerikli bir üründür. Ayrıca sporcuların kullandığı karbonhidrat takviyeleri içerisinde de bulunur. Tek başına tüketildiğinde tatsız bir maddedir. Suda çözünebilir. Hızlı sindirilebilen bir karbonhidrattır. Yüksek miktarda işlenmiş bir nişasta türüdür. Paketlenmiş gıdaların içeriğinde bulunabilir (1,2,3).
Maltodekstrin Ne İşe Yarar?
Maltodekstrin, gıdalara katkı maddesi olarak eklenen bir üründür. Paketli gıdalara eklenebilir ve onlara birçok katkı sağlar (1). Üretimi kolay olduğu ve besinlerin hacmini arttırdığı için sıklıkla tercih edilebilir. Bu nedenle soslar, dondurulmuş gıdalar, tatlılar içerisinde yapay tatlandırıcılarla birlikte kullanılabilir (2). Maltodekstrin katkıları arasında şunlar bulunur:
- Besinlerin içinde bulunan malzemelerin birbirine bağlanmasını sağlayarak yiyecek ve içeceklerin yoğunluğunu artırabilir (1).
- Besinlerin lezzetini artırır (1).
- Renksiz ve koruyucu bir madde olduğu için besinlerin renklerinin uzun süre korunmasına yardımcı olabilir (6).
- Gıdaların çürümesini veya bayatlamasını geciktirir. Böylece raf ömrünü uzatabilir (3).
- İşlenmiş yiyeceklerde şeker veya yağ ile değiştirilerek kalori miktarını azaltabilir (3).
Maltodekstrin Nerede Kullanılır?
Maltodekstrin, kıvam arttırıcı ve koruyucu bir katkı maddesi olduğu birçok işlenmiş paketli gıda içerisinde kullanılabilir. Bebek mamaları, sporcu içecekleri, hazır çorbalar, konserveler, kahve veya toz içecekler bunlardan bazılarıdır (1). Şeker haricindeki diğer maddeler ile bağ kurabilir. Bu sebeple dolgu amaçlı kullanılabilir. Yemekler dışında losyon, saç bakım ürünü gibi kozmetikler içerisinde de bulunabilir. İlaç üretiminde de kullanılabilen bir katkı maddesidir. Ayrıca hayvan yemlerinde ve genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) içerikli besin maddelerinde maltodekstrin kullanılabilir (2,5).
Maltodekstrin İçeren Besinler Nelerdir?
Maltodekstrin, marketlerden satın aldığımız veya restoranlarda tükettiğimiz birçok gıda içerisinde bulunabilir. Sağladığı faydalar nedeniyle üreticiler tarafından tercih edilen bir katkı maddesidir. Bu sebeple insanlar farkında olmadan gün içerisinde birçok kez bu maddeyi tüketebilir (1). Maltodekstrin içeren besinler arasında şunlar bulunabilir (1,3,5):
- Alkolsüz içecekler,
- Atıştırmalıklar,
- Baharat karışımları,
- Bira,
- Çeşniler,
- Cips,
- Çorba,
- Dondurma,
- Donuk gıdalar,
- Enerji içeceği,
- Konserveler,
- Makarna,
- Pasta kreması,
- Pirinç,
- Puding,
- Soslar,
- Şekerlemeler,
- Tatlılar,
- Toz içecekler,
- Yoğurt
Maltodekstrin Nasıl Üretilir?
Maltodekstrin, birçok doğal nişastalı gıdadan elde edilebilen bir maddedir. Doğal besinlerden elde edilmesine rağmen bazı özel işlemlere tabi tutulur. Yoğun işlem uygulanması gerekir. Maltodekstrin üretimi için öncelikle mısır, patates, pirinç, buğday ve benzeri gıdalarda bulunan nişasta hidroliz edilir. Hidroliz aşamasında nişasta daha küçük parçalara ayrılır. Bu kimyasal işlem için su, enzim ve asit kullanılır. Besinlerden elde edilen nişasta çok yüksek derecede pişirilerek tatsız bir toz haline getirilir. Son olarak kimyasallarla karıştırılarak karmaşık bir dizi işlem uygulanır. Böylece nişasta, küçük şeker moleküllerine ayrılarak beyaz bir toz elde edilir. Yani doğal besinlerden üretilen yapay bir tatlandırıcıdır (1,3,5).
Maltodekstrin Faydaları Nelerdir?
Maltodekstrin, gıdalar üzerinde çeşitli faydaları olan etkili bir katkı maddesidir. Bir gram sofra şekeri veya sakkaroz ile aynı oranda kalori içerebilir. Vücuttaki kaslar tarafından kullanılabilmesi için hızlı bir şekilde sindirilebilir (3, 4). Maltodekstrin faydaları arasında şunlar bulunabilir:
- Hızlı bir enerji kaynağıdır. Bu nedenle vücut geliştirme sporuyla ilgilenen kişiler tarafından tercih edilebilir (1).
- Kan şekerini hızla yükselterek, yoğun egzersizler sonrası kan şekeri seviyesine normal sınırlara getirebilir (4).
- Sağlıklı bağırsak bakterileri olan probiyotiklerin üretimini artırarak sindirimi iyileştirebilir (4,5).
Maltodekstrin Besin Değeri Nedir?
Maltodekstrin besin değeri oldukça düşük bir maddedir. Bu ürünün bir çay kaşığında 3,8 gram karbonhidrat bulunur (5). Ayrıca gram başına 4 kaloriye sahiptir (3). Üretimi sırasında çok fazla işlemden geçirildiği için besin değeri azalır (5). Ancak buna rağmen yüksek glisemik indekse (GI) sahiptir. Zengin bir enerji kaynağıdır (5). Tüketildikten sonra kan şekerinde ani yükselmeye neden olabilir. Şeker gibi vücut tarafından hızla sindirilebilen bir maddedir. Bu nedenle hızlı kalori ve enerji alımı ihtiyacı olduğu durumlarda tüketilmesi faydalı olabilir (3). Dilerseniz “Sağlıklı Beslenme Nedir?” konusunda bilgi alabilir, maltodekstrin tüketimine daha sonra başlayabilirsiniz.
Maltodekstrin Kullanımı Güvenli Midir?
Maltodekstrin kullanımı güvenilir bir maddedir. Gıdalarda küçük miktarda bulunur. Günlük hayatta sıklıkla tüketilen bazı paketli gıdalarda, ilaçlarda ve kozmetik amaçlı kullanılan ürünlerde insan sağlığını olumsuz etkilemeyecek miktarda maltodekstrin kullanılır. Ürünlerin üretim aşamasında gerekli kontroller yapılarak insan sağlığına uygun oranda bu katkı maddesi eklenir. Böylece sağlık açısından bir problem ortaya çıkarmaz.
Ancak bütün gıda maddeleri gibi maltodekstrinin de aşırı tüketimi bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle maltodekstrine karşı aşırı duyarlılığı olan, alerjisi bulunan, gluten hassasiyeti olan veya bazı sistemik hastalıklara (yüksek kolesterol, obezite, tip 2 şeker hastalığı, insülin direnci gibi) sahip olan kişiler, maltodekstrin içerikli gıdaları tüketmeden önce doktora danışabilir (1,2,5). Dilerseniz maltodekstrin kullanımından önce “Sindirim Sistemi Nedir?” sorusunun yanıtını detaylıca inceleyebilirsiniz. Ayrıca gaz, şişkinlik, ciltte tahriş, astım, kramp, ishal gibi bazı sağlık problemleri olan kişilerin, doktor kontrolü altında maltodekstrin tüketimine dikkat etmesi gerekebilir (2,4,5).
Maltodekstrin ile ilgili gerekli okumayı yaptıktan sonra “İnülin Nedir?” ya da “Mikrobiyata Nedir?” gibi konularda da detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
