Kronik Kabızlık Nedir? Uzun Süreli Kabızlık Neden Olur?

Kronik Kabızlık Nedir?

Haftada üç seferden daha az dışkılama, teknik olarak kabızlık anlamına gelir. Ancak dışkılama sıklığı, kişiden kişiye çok fazla farklılık arz edebilir. Bir bireyin kendini rahat hissettiği ve ağrı, rahatsızlık gibi sorunlar yaşamadığı dışkılama sıklığı onun için doğal ve sağlıklı dışkılama sıklığı olabilir. Bağırsak düzeni nasıl olursa olsun, iki dışkılama arası süre ne kadar uzunsa dışkının bağırsak içerisindeki ilerleyişi o kadar güçleşir ve yavaşlar. Bu durum da kabızlığı kaçınılmaz hale getirebilir. Genel olarak haftada üç veya daha az dışkılamanın üç haftadan daha uzun bir süre devam etmesi ise uzun süren kabızlık veya sürekli kabızlık şekillerinde de adlandırılan kronik kabızlığı işaret eder. Uzun süreli kabızlık sorununda genellikle dışkı yapısı aşırı kuru ve sert, bağırsak hareketleri ağrılı olur ve bağırsaklar genellikle tamamen boşaltılamamış hissini verir.¹

Kronik Kabızlık Neden Olur?

Kabızlığın nedeninin kesin olarak belirlenmesi zordur. Beslenme, yaşam tarzına ilişkin sorunlar, kullanılan ilaçlar veya çeşitli tıbbi durumlar kronik kabızlık nedenleri arasında yer alabilir. Yaygın görülen kronik kabızlık sebepleri arasında ise şunlara yer verilebilir: (1, 2)

• Meyveler, sebzeler, tahıllar gibi besin kaynaklarının yeterince tüketilmemesi gibi nedenlerle vücuda yeteri kadar lif almamak,
• Et ve süt ürünlerini daha yoğun olarak içeren bir beslenme planı uygulamak,
• Yağ ve şeker oranı yüksek olan işlenmiş gıdaları fazla miktarda içeren bir diyet uygulamak,
• Yeteri kadar su veya sıvı tüketmemek,
• Çok fazla alkol ve kafein içeren içecekler tüketmek,
• Hareketsiz yaşam,
• Tuvalet ihtiyacını ertelemek,
• Ağrı kesiciler, antidepresanlar, antihistaminikler ve demir minerali takviyeleri gibi kabızlığı tetikleyici bazı ilaçların kullanımı,
• Yoğun stres,
• Akut veya kronik çeşitli hastalıklar,
• İleri yaş (özellikle de 65 yaş üzerinde olmak),
• Hamilelikte kas faaliyetlerine ve hormonal düzene ilişkin oluşan değişiklikler.

Kronik Kabızlık Belirtileri Nelerdir?

Kronik kabızlık belirtileri, iki veya üç haftadan uzun süren ve bu nedenle ciddi anlamda rahatsızlık verebilen kabızlık belirtilerini içerir. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: ^{1 3}

• Uzun süre boyunca haftada üç kezden az sıklıkta dışkılama,
• Dışkı kıvamının çok sert ve topaklı yapıda olması,
• Bağırsak hareketleri sırasında zorlanma, ağrı ve kramplar,
• Karında şişlik ve gaz sorunu,
• Mide bulantısı,
• Dışkının rektumdan tamamen boşaltılamaması hissi veya dışkıyı rektumdan çıkartmak için fiziksel müdahaleye ihtiyaç duyma,
• Dışkılama sırasında makatta çatlak oluşumu.

Özellikle de yukarıdaki belirtilerin son iki üç aylık süredir var olması, kabızlığın kronikleşmiş olduğunu gösterir. Bu durumda tıbbi destek almakta fayda vardır.

Sürekli Kabız Olmak Neyin Belirtisi Olabilir?

“Uzun süreli kabızlık neyin belirtisi?” sorusu, kabızlık sorunu ile uzun süredir karşı karşıya olan pek çok kişinin sorduğu soruların başında gelir. Sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı uyguladığından emin olan, kabızlığa neden olabilecek herhangi bir ilaç kullanmayan kişiler için çeşitli sağlık sorunları, sürekli kabızlığın altında yatan nedeni oluşturabilir. Kronik kabızlığa neden olabilecek bazı tıbbi durumlar şunlardır:^{1 2}

• Hipotiroidi ve diyabet gibi endokrin hastalıklar,
• İrritabl bağırsak sendromu,
• Divertiküler hastalıklar,
• Bağırsaklardaki tıkanıklıklar ve pelvik kaslara ilişkin fonksiyon bozuklukları,
• Multipl skleroz gibi nörolojik hastalıklar,
• Bağırsak tembelliği,
• Sindirim sisteminin yapısal bozuklukları,
• Depresyon gibi ruhsal sorunlar.

Kronik Kabızlığa Ne İyi Gelir?

Kronik kabızlığın farklı nedenleri olsa da genellikle en yaygın karşılaşılan neden hareketsiz yaşam, az sıvı tüketimi ve yetersiz lif alımıdır. Özellikle lifli gıdaların faydaları arasında en önemlisi kabızlığı önlemesidir. Bunun için kronik kabızlığın çözümü genellikle lif içeriği yeterli olan dengeli bir beslenme planının oluşturulmasından geçer. Kronik kabızlık diyeti olarak da adlandırılabilecek doğru bir beslenme planı şunları içermelidir:³

• Günlük beslenme rutinine sebzeler, fasulye gibi baklagiller, taze meyveler, tam tahıllar gibi bol miktarda lif içeren yiyecekler eklenmelidir.
• Bol miktarda (günlük en az iki litre) su içilmelidir.
• İşlenmiş gıdalar, süt ve et ürünleri gibi lif içeriği çok düşük olan besinler çok tüketiliyorsa bunlar gereksinim duyulan düzeylere indirilerek sınırlandırılmalıdır.
• Fiziksel anlamda mümkün olduğunca aktif kalınmalı, düzenli bir egzersiz planı oluşturularak haftanın belirli günleri veya her günü uygulanmalıdır.
• Tuvalet ihtiyacı kesinlikle ertelenmemelidir. Özellikle de kronik kabızlık durumunda ihtiyaç hissedilmese dahi tuvalete gidilmelidir.
• Stres yönetimi konusunda eğitim alınmalı ve stresten mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
• Alkol kullanımı varsa bu alışkanlık bırakılmalı, kafeinli içecekler mümkün olduğunca sınırlandırılmalıdır.
• Gerekli durumlarda, hekim tarafından da önerilmesi halinde probiyotik takviyelerinden yararlanılmalıdır.

Bebeklerde kronik kabızlık durumu da yetişkinlerde olduğu kadar yaygın görülen bir durumdur. Özellikle de katı gıdaya geçiş aşamasında bebeklerde kabızlık sorunu ortaya çıkabilir, ek gıdaya geçişte doğru bir yol izlenmediği takdirde kabızlık kronikleşebilir. Bunun için katı gıdaya geçen bebeklerin günlük yeteri kadar lif aldığından emin olunmalıdır.³ Bebeğin ayına uygun olması halinde diğer bazı ek besinlere oranla daha fazla lif içeren bezelye, kuru erik gibi besinlerin pürelerinden veya pirinç yerine tam tahıllardan yararlanmak günlük lif alımını artırmanıza yardımcı olabilir.⁴

Kronik Kabızlık İçin Probiyotik Kullanımı İşe Yarar mı?

Kronik kabızlık tedavisi sürecinde bazı durumlarda beslenmeye ek olarak çeşitli takviyelerden de yararlanılabilir. Bunlardan en yaygını kronik kabızlık için probiyotik kullanımıdır. Probiyotikler, yoğurt ve kefir gibi fermente besinlerin içeriğinde yer alan yararlı bakteriler olup sindirim sisteminin düzenlenmesinde önemli görevlere sahiptir. Bu bakteriler söz konusu bazı besinlerin tüketimi ile vücuda alınabileceği gibi probiyotik takviyeleri ile de doğrudan vücuda alınabilir. Yapılan bazı çalışmalar probiyotiklerin bağırsak hareketlerini hızlandırabildiğini, dışkının yumuşatılmasına yardımcı olabildiğini ve bu sayede bağırsak geçişini kolaylaştırabildiğini göstermiştir. Bu nedenle bazı durumlarda kabızlığın yönetimi için probiyotik takviyelerinin kullanımı önerilebilir. Ancak kronik kabızlık, bir dizi tıbbi sorunu da içeren pek çok farklı nedenden kaynaklı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle herhangi bir besin takviyesine veya probiyotiğe başlamadan önce mutlaka hekime danışılmasında fayda vardır. Hekimin de önermesi halinde gerektiğinde probiyotik takviyeleri, önerilen doz ve süre dahilinde kullanılabilir.⁵

Eğer siz de uzun süre kabızlık sorunu yaşadıysanız öncelikle beslenme planınızı gözden geçirmeli, bu şekilde çözüm elde edemediyseniz mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Kabızlık ve genel olarak sindirim konularına ilişkin; sindirime iyi gelen bitki çayları, kefirin faydaları gibi içeriklere göz atabilirsiniz. Ayrıca “Yoğurt kabızlığa iyi gelir mi?” gibi diğer konu başlıklarımızı da inceleyerek konu özelinde daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.