Kronik İshal Sorunu: Geçmeyen İshal Neden Olur?

Geçmeyen İshal Neden Olur?

Bir gün içerisinde, üç veya daha fazla kez, normale göre daha yumuşak veya sıvı kıvamlı dışkılama, ishal olarak adlandırılır. Yaygın ishaller (akut ishal) genellikle birkaç gün veya bir hafta gibi bir süre içerisinde kendiliğinden iyileşir. Ancak 4 hafta gibi uzun süreler boyunca devam eden ishaller kronik ishal ya da uzun süren ishal olarak adlandırılır ve önemli komplikasyonları beraberinde getirebilir.⁽¹⁾

Pek çok kronik hastalık, geçmeyen ishal için başlı başına bir neden oluşturabilir. Ancak kronik hastalıkları düşünmeden önce uzun süren ishal sorunu yaşayan hastanın tıbbi öyküsünün iyi bir şekilde incelenmesi gerekir. Beslenme düzeni, alerji ve intoleranslar, kullanılan ilaç ve besin takviyeleri gibi pek çok durum da geçmeyen ishal nedenleri arasında yer alabilir.⁽²⁾

Beslenme Alışkanlıkları

Bazı bireyler, kişisel olarak belirli yiyecek veya içeceklere ya da bunların içerisindeki herhangi bir bileşene karşı hassasiyete sahip olabilir. Örneğin kahve ve çay, bağırsak hareketliliğini artırarak besinlerin kalın bağırsak (kolon) içerisindeki geçişini hızlandırabilir. Bunun yanı sıra belirli yapay tatlandırıcılar, bu tatlandırıcıları içeren şekersiz içecekler, süt gibi ürünlerin tüketimi, alkol kullanımı gibi durumlar da kişiye bağlı olarak kronik ishal nedenleri arasında yer alabilir.⁽²⁾

Virüs, Bakteri ve Parazit Gibi Enfeksiyon Kaynakları

İshallerin çok önemli bir kısmı enfeksiyöz kaynaklıdır. Norovirüs olarak da bilinen Norwalk virüsü gibi çeşitli virüsler kronik ishal sorununa neden olabilir. Çocuklarda ishal ve bebeklerde geçmeyen ishal gibi sorunlara neden olan en yaygın virüs türü ise rotavirüs adı verilen virüs türüdür. E.coli gibi bazı bakteri türleri ve çeşitli parazitler ise doğrudan veya kontamine ettikleri gıda ve suların tüketimi ile vücuda ulaşarak ciddi ishallere neden olabilir.⁽³⁾

Kullanılan Bazı İlaçlar ve Besin Takviyeleri

Tıbbi tedaviler sırasında kullanılan pek çok ilaç, yan etki olarak kronik ishal oluşturabilir. Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ grubu ilaçlar), antiasitler, antibiyotikler, beta blokerlar, metformin, kemoterapi ilaçları kişiden kişiye değişmekle birlikte ishal yapıcı etki gösterebilir. Ayrıca bazı bitkisel besin takviyeleri ile vitamin, mineral supplementleri de kronik ishal oluşturabilecek şekilde bağırsak düzenini etkileyebilir.⁽²⁾

Gıda İntoleransları

Belirli bir besin türünün sindiriminde zorluk çekmeniz veya ishal gibi bir sorun yaşamanız o gıda türüne karşı intoleransınızın olduğu anlamına gelebilir. Bu durum, besinin sindirimi veya emilimi için gerekli olan bir enzim türünün eksikliği ya da vücudun besine karşı verdiği normal dışı bir tepkiden kaynaklanabilir. Sütün içerisinde bulunan laktoz, tahıl ürünlerinde bulunan gluten, çeşitli karbonhidrat, şeker ve proteinler gıda intoleransına neden olarak geçmeyen ishal sebebi oluşturabilir.^{(2, 4)}

Çeşitli Kronik Hastalıklar

Bazı durumlarda kronik ishal tek başına bir sorun olmayıp kişide var olan bir kronik hastalıktan kaynaklanan bir belirti şeklinde görülebilir. Sindirim sistemi hastalıkları gibi çeşitli kronik sağlık sorunları, geçmeyen ishal sebebi nedenleri arasında yer alabilir.⁽⁴⁾

Uzun Süren İshal Nasıl Geçer?

Kronik ishal belirtileri gösteren kişilerde uzun süren ishal tedavisi planlanırken öncelikle bu durumun neden kaynaklandığı tam olarak belirlenmelidir. Hastanın tıbbi öyküsünün yanı sıra çeşitli kan testleri, dışkı (gaita) testi, hidrojen nefes testi, endoskopi ve kolonoskopi gibi tanı testlerine başvurularak ishalin nedeni tam olarak teşhis edilmelidir. Ardından antibiyotik, antiviral veya antiparaziter ilaç tedavileri, kaybedilen sıvının yerine konulması için sıvı replasmanı uygulamaları, ilaçlardan kaynaklı ishallerde ilaçların alternatifleri ile değiştirilmesi gibi uygulamalardan yararlanılabilir. Diğer sağlık sorunlarından kaynaklanan ishallerde altta yatan tıbbi duruma yönelik tedavi uygulanmalıdır. Tüm bunların haricinde ishal dönemine uygun şekilde beslenilerek uzun süren ishal kontrol altına alınabilir.⁽⁵⁾

Geçmeyen İshal Neyin Belirtisi Olabilir?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi bazı durumlarda geçmeyen ishal altta yatan bir kronik hastalığın ikincil bir belirtisi olarak görülen bir durumdur. Uzun süren ishal sorununu beraberinde getirebilen kronik hastalıklardan bazıları ise şunlardır:

• İrritabl bağırsak sendromu,
• Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları,
• Mikroskobik kolitler,
• Divertikülit gibi sindirim sistemi hastalıkları,
• Kronik pankreatit ve kronik hepatitler,
• Çölyak hastalığı,
• Kanserler,
• Malabsorbsiyon (emilim bozukluğu) sendromları.⁽¹⁾

Sürekli İshal Olmak Nasıl Engellenir?

Uzun süre geçmeyen ishal durumunu engellemek adına bu sorunu yaşayan kişiler öncelikle hekimlerine danışmalı ve bu duruma yönelik detaylı bir muayeneden geçmelidir. Bunun haricinde geçmeyen ishal sebebi olabilecek herhangi bir durumdan kaçınmak ve sürekli ishal olmayı engellemek için şunlara dikkat edebilirsiniz:

• Gün içerisinde eller sık sık yıkanmalı, yıkama süresinin en az 20 saniye olmasına ve bol köpüklü su ile yıkama yapılmasına dikkat edilmelidir.
• Gıda hazırlığında kullanılan ürünler çok iyi bir şekilde yıkanmalı ve tavuk, et gibi ürünler iyi bir şekilde pişirilmelidir. Bu ürünlerin hazırlığında kullanılan mutfak aletleri sıcak su ve temizleyicilerle iyi bir şekilde dezenfekte edilmelidir. Yemek hazırlığı öncesinde de el yıkamaya dikkat edilmelidir.
• Bebeklerde geçmeyen ishal sorununu önlemek adına rotavirüs aşıları zamanında yaptırılmalıdır.⁽⁴⁾

Uzun süren ishal durumu özellikle de antibiyotik sonrası dönemde bağırsak mikrobiyotasının zarar görmesinden kaynaklı olarak da görülebilir. Bu durumda hekime de danışılarak probiyotik kullanımı ile sağlıklı bağırsak mikrobiyotasının yeniden kazanılması hedeflenebilir.⁽⁴⁾

Kronik İshalde Beslenme Nasıl Olur?

Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde kronik ishal sorunu ile mücadelenin olmazsa olmazı beslenmeye dikkat etmektir. Kronik ishalde beslenme ilkeleri arasında şunlara yer verilebilir:

• Günlük olarak en az 2-2,5 litre su içilmelidir.
• Tam tahıllar yerine bu dönemde beyaz ekmek tercih edilmeli, haşlanmış patates, pirinç gibi ürünler ishali önlemeye yardımcı olduğundan yağsız formları ile tüketilmelidir.
• Bağırsaklarda hassasiyete neden olan her türlü besin ile acı, baharatlı, aşırı yağlı besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
• İshale bağlı potasyum kaybını önlemek adına muz, şeftali, patates, et ve balık gibi besinler tüketilebilir.
• Küçük miktarlarda oda sıcaklığındaki öğünler ile sık sık beslenmeye dikkat edilmelidir.
• Gün içerisinde yoğurt, ayran, peynir gibi probiyotik besinler tüketilmelidir.
• Özellikle etlerin iyi pişmiş olarak tüketilmesine, yeşillik ve çiğ sebzelerden oluşan salata gibi besinler ile meyvelerin çok iyi yıkanmış olmasına dikkat edilmelidir.⁽⁶⁾

Sindirim sistemi hastalıkları ve ishal ile ilişkili olabilecek hastalıklar ile ilgili blog içeriklerimize göz atarak konu özelinde daha ayrıntılı bilgi sahibi olabilirsiniz. Ek olarak ishal için probiyotik içeriğimizi inceleyerek “Geçmeyen ishale ne iyi gelir?” sorunuza yanıt teşkil edebilecek alternatif yaklaşımları inceleyebilirsiniz.

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.